Wie gaan we missen bij een voldoende voor Nederlands?
“Begrijp jij waar ze het over hebben?” Hij keek me vragend aan. Hoogopgeleid en altijd gekscherend onze ‘wandelende encyclopedie’ genoemd, maar nu was een lacherige verwarring op zijn gezicht te lezen. De jongste en zijn vader waren in een serieuze discussie over hoe het ‘elektronische’ montageprobleem het beste kon worden opgelost in de keuken. Beiden hoogopgeleid, afgestudeerd in de elektrotechniek en beiden een vorm van dyslexie. Toeval?
Bij de vader nooit gediagnostiseerd, dus die kreeg bij de talen altijd het etiket dat hij harder moest werken. De resultaten van de exacte vakken waren toch ook zonder uitzondering briljant?
De zoon had het geluk dat een goed orthopedagogisch onderzoek bevestigde dat hij heel intelligent was. Helaas zat dyslexie hem qua talen steeds weer in de weg, maar goede begeleiding kan wonderen doen.
Een onverantwoord oordeel
Wat zijn de gevolgen als iedereen een voldoende voor Nederlands op de eindexamenlijst móet halen om te slagen? Bij deze vraag denk ik aan de anekdote hierboven en aan al die talentvolle scholieren met dyslexie. De laatste dertig jaar heb ik hen mogen begeleiden zodat ze nu optimaal hun talenten gebruiken en wij als samenleving daarvan profiteren. Ze zouden vanwege die eis zijn gestruikeld aan het begin van wat een glansrijke carrière beloofde te worden.
Een vijf die ‘voelt’ als een zeven
In het NRC stond op 23 mei een artikel geschreven door Léon Biezeman, voor wie het wil nalezen met de titel:
Voor jongere met dyslexie is een vijfje voor Nederlands al een hele prestatie!*
Ik kan dat alleen maar volmondig bevestigen.
En: natuurlijk probeer ik ze op een zo hoog mogelijk niveau te brengen. Niet elke dyslexie is echter hetzelfde en dat geldt ook voor de mens erachter. Het IQ waarmee we samen verkennen waar de compensatiemogelijkheden zitten, speelt een belangrijke rol. Net als hun verschil in motivatie en overige talenten.
Een fysiotherapeutische ‘gastarbeider’
Dan dat andere bericht, het haalde het acht uur journaal en later ook LinkedIn** Die twee berichten waren zo in strijd met elkaar! Waarom?
Als een vijf voor Nederlands op de eindlijst niet toegestaan is en er is sprake van dyslexie…
- Zijn er dan nog genoeg technisch geschoolde (hoogopgeleide) Nederlandse mensen en waar haal je dan die extra mensen vandaan?
- Hebben we dan nog voldoende Nederlandstalige vaklui, die trouwens nu al schaars zijn?
- Werken er dan nog genoeg Nederlandse (para) medici die ondanks alle andere capaciteiten en talenten niet meer worden toegelaten op de medische faculteit, vanwege die vijf?
- Zijn er nog succesvolle schrijvers zoals de bekende boekenschrijver Jacques Vriens*** en de auteur van het artikel in het NRC**?
- Hadden we dan ooit van Wubbo Ockels gehoord? (hij was natuurkundige, ruimtevaarder en piloot)
- Hoe verhoudt zich dat tot de trend om steeds meer ‘gastarbeiders’ aan te trekken waarbij ironisch genoeg er geen taaleisen worden gesteld aan vooral de hoger opgeleide expats, omdat we er (in sommige situaties) een tekort aan hebben?
- Hoe verhoudt zich dat tot de gastarbeider/fysiotherapeut** die we kennelijk aantrekken omdat we in Nederland wél opleiden tot een beroep met alle bijhorende, strenge eisen en dus ook zonder die ongeoorloofde vijf, maar vervolgens niet willen betálen voor hun diensten? Is bij deze buitenlandse werknemers het taalniveau opeens van ondergeschikt belang? Hoe gaan ze communiceren en rapporteren of wordt dan de Nederlandstalige patiënt geacht zich aan te passen?
Begrijp jij het nog of is dit pure discriminatie?
- Waarom stellen we die taaleisen dan weer wél aan lager opgeleide buitenlandse werknemers of werknemers die van buiten de Europese Unie komen?
- Ben je als buitenlandse student gevrijwaard van taaleisen die we onze studenten wel opleggen?
- Hebben ze dezelfde rechten wat betreft de studiebeurs die weer wordt ingevoerd?
- Betalen wij als Nederlandse belastingbetaler voor deze studenten?
- Hoe zit dat als ze daarna met de opgedane kennis weer vertrekken?
Vreemde volgorde
Nog zoiets…
Waarom pas aan het einde van je schoolcarrière opeens deze strenge eis, terwijl we (wat veel in dyslexie gespecialiseerde logopedisten al heel lang weten) in alle media kunnen lezen hoe het taal-, lees- en spellingniveau al decennia achteruitgaat?
Is het dan niet veel zinvoller en vooral eerlijker om eerst eens te bekijken waaróm die genoemde niveaus zo achteruitgingen?
Effectieve spelregels afspreken
Oorzaak-gevolgbeleid of alleen de gevolgen benoemen en ‘straffen’?
Ongeacht of de reden van de vijf voor Nederlands met dyslexie te maken heeft:
- begin je dan niet eerst bij de oorzaak namelijk het onderwijs en in het verlengde daarvan de rol van de ouders?
- hoe goed en logisch is dat taal-, lees-, en spellingonderwijs didactisch opgebouwd?
- hebben alleen leerlingen met dyslexie een te lage score?
Bij een diagnose dyslexie:
- bekijk en bespreek je dan samen met de orthopedagoog zijn unieke onderzoekgegevens of denk je dat elke dyslexie hetzelfde is?
- heb je overleg gehad met die in dyslexie gespecialiseerde logopedist of remedial teacher hoe je dat in je passend onderwijs programma implementeert voor die leerling in kwestie?
- vraag jij je af wat jij als docent kunt doen om de adviezen uit dat onderzoek in al je lesstof te realiseren?
- heb je kennis van de gevolgen van interferentie bij spellingdidactiek of vraag je hulp bij de specialist op dat gebied?
- zorg je ervoor dat niet alleen de volgende docent maar het hele team die kennis opdoet en adviezen volmondig ondersteunt?
Zo maar een aantal vragen die bij mij opkomen als ik dit lees.
De rode draad voor het hele leven
Taal en spelling, het is de rode draad voor elke studie en de basis voor een zelfstandig volwassen leven, maar:
Geef iedereen dan wél gelijke kansen, gelijke rechten/plichten en soms betekent dat een ongelijke behandeling wat betreft die vijf als er sprake is van dyslexie.
Begin bij de oorzaak en maak werk van goed Nederlandstalig onderwijs en stel die verplichte eisen dan óók aan buitenlandse studenten en werknemers, dus óók aan die hoogopgeleide buitenlandse studenten op de universiteit of in bedrijven.
Geen discriminatie rond die ongeoorloofde vijf voor Nederlands betekent:
- niet discrimineren wat betreft de taal- en spellingeisen die je wél stelt aan je eigen bevolking ongeacht of er sprake is van dyslexie
- ook geen voorkeursbehandeling voor buitenlandse werknemers, een fysiotherapeutische gastarbeider of bij een internationaal bedrijf dat zich in Nederland heeft gevestigd
Gebruik die (neuro divergente) talenten
Voor al die talenten die dankzij hun doorzettingsvermogen en ondanks hun dyslexie zo’n waardevolle bijdrage leveren aan onze samenleving.
Als je opeens bij bijvoorbeeld een buitenlandse fysiotherapeute geen taaleisen stelt en rapportages of protocollen opeens van ondergeschikt belang lijken te zijn? Dat is toch niet uit te leggen of wel?
Meer over neurodivergentie lezen? Je vindt informatie over neurodivergente mensen in mijn boek:
Dyslexie en onderwijs: op zoek naar jouw puzzelstuk- Gelijke behandeling leidt niet tot gelijke kansen!
Onder andere te bestellen bij Boekscout bestel hier
Of met dit ISBN: 978-94-646-8370-7 in elke (digitale) boekhandel!
Het artikel NRC* staat achter een betaalzuil, maar neem gerust een kijkje op de website van de auteur van het artikel.
https://leonbiezeman.nl
Het bericht lezen van de fysiotherapeutische gastarbeider?**
Kijkje nemen op de website van Jacques Vriens?***https://www.jacquesvriens.nl